Van de Jezuieten naar de chaos van Asuncion

Na een dag rondlopen en uitrusten in Encarnación, zijn we de tweede dag naar Bella Vista, gegaan, het centrum van de Duitse emigratie naar Paraguay. Een tweetal Duitsers uit Brazilië werd begin 1900 Brazilië uitgezet en met een aardig startkapitaal hebben ze vervolgens Bella Vista opgericht (daarna volgden ook nog de nabijgelegen dorpjes Obligado en Hohenau), hét centrum van de Yerba Mate, de thee-achtige plant waar ik eerder over geschreven heb. Een aantal fabrieken staan in de plaats en uiteraard hebben we een kijkje genomen bij de bekendste, Selecta. We kwamen er door, bij afwezigheid van een taxi, met zijn tweeën provisorisch en wel achterop een moto-taxi vervoerd te worden. We kregen een rondleiding van een blanke meid van 1.85 en zoals ik al dacht van Braziliaans-Duitse en Duitse afkomst...In Paraguay wordt enkel in het Spaans onderwezen, maar op privé-scholen wordt ook Duits en Guaraní aangeboden en zij spreekt dan ook Duits. Het Duits wat de ouderen hier nog gesproken wordt, is een curieus Plattdeutsch dat in Duitsland inmiddels al verdwenen is...Daarnaast zijn ze óók exotische Duitsers, want zij vertelde dat waar zij het die morgen koud had en twee lagen kleren droeg, een groep Duitse bezoekers klaagde over de hitte... De mate wordt volgens een lang, maar niet ingewikkeld proces geproduceerd. De plant wordt op een gegeven moment herplant en daarna afgeknipt. Hierna wordt de plant gedroogd door de bladeren even heel kort op 400 graden te drogen, zodat de vochtigheid verdwijnt. Daarna worden de bladeren nog een tijdje gedroogd en vervolgens twee jaar in een warenhuis bewaard om nog meer te drogen en een betere aroma te krijgen, waarna de bladeren geknipt en ingepakt worden, zodat ze verkocht kunnen worden. Het is over het algemeen spotgoedkoop en een kilo kost slechts 1 dollar. We hebben uiteraard meteen van de gelegenheid gebruik gemaakt om alvast wat naar Europa te kunnen exporteren...

Na deze interessante kennismaking met het wat en hoe van de mate zijn we met de bus naar het verderop gelegen Jesús gegaan, waar een rammelende bus van volgens mij wel 40 jaar oud ons met veel kabaal naar toe vervoerde. In Jesús zijn de resten te vinden van een Jezuïtische Estancia, net zoals in Alta Gracia, zij het minder goed geconserveerd. Er zijn er een aantal in Paraguay, maar de bekendste zijn die van Jesús en Trinidad. Je ziet er nog wat terug van de vertrekken waar de werknemers sliepen, een kapel, kerk en nog wat andere archeologische resten. Daarna zijn we naar het iets verderop gelegen Trinidad gegaan voor die andere estancia, die beduidend groter en beter geconserveerd was. De Jezuïeten hebben op zich een vrij positieve rol gespeeld in het beschermen van de inheemse bevolking, die tijdens de koloniale tijd door de Spaanse Kroon uitgebuit werd en onder het systeem van de Encomienda slavenarbeid moest verrichten. De Jezuïeten boden de vluchtende bevolking onderdak, onderwijs en had als voorwaarde enkel dat de bevolking drie dagen per week moest werken, bijdragend aan de landbouwproductie en allerlei gilden (textiel en metaal). Uiteraard werd de bevolking gekerstend, maar niet geëuropeaniseerd zoals dat in andere streken gebeurde. Door aanvallen van bandieten van buitenaf, alsmede de furie van de Spaanse koloniale autoriteiten die het economische succes van deze reducciones als een doorn in het oog beschouwden, werden ze door de Kroon in 1767 de nieuwe wereld uitgejaagd, waarna ze langzamerhand, door aanvallen van groepen slaven, in de verval raakten. Uiteraard heeft Paraguay belangrijkere prioriteiten dan het steken van geld in het restaureren van dit soort historische plekken, maar gelukkig is er inmiddels een en ander hersteld, met dank aan het Spaanse Agentschap voor Ontwikkelingssamenwerking en de Duitse regering. Op de plek zelf is weinig informatie te vinden over de reducciones, maar het is interessant om er over te lezen, zeker omdat het van grote invloed is geweest op de ontwikkeling van deze regio.

Een dag later hebben we de bus naar Asunción gepakt, wat uiteindelijk maar een vijftal uurtjes rijden is. Een fraaie reis, want ook Paraguay heeft een mooi landschap, zij het dat de hoofdstad weer zo´n typisch monsterlijke Amerikaanse stad is. De hoofdsteden kun je overal overslaan, want er is vrijwel niets interessants te zien en doen voor een Europeaan, die, eerlijk is eerlijk, toch wel beter gewend is. Omdat onze couchsurfhost helaas op het laatste moment af moest zeggen vanwege verplichtingen op zijn werk, waren we genoodzaakt zelf overnachting te zoeken en de stad zonder hulp van een local te ontdekken. Hotels waren er genoeg rondom het busstation en het is spotgoedkoop. Het hotel van de eerste nacht bleek ondanks een goede inspectie vooraf, wederom geen goede keuze te zijn. De airconditioning van onze bovenburen stond aan met als gevolg dat de vallende druppels ons de hele nacht uit de slaap hielden en omdat het sowieso al niet zo schoon was zijn we maar weer weggevlucht...De dag erna hebben we in tien minuutjes een vijftal hotels geïnspecteerd en uiteindelijk bleek het goedkoopste - gerund door een Koreaans stel - het beste te zijn, waar we voor een luttele € 7,- met zijn tweeën konden overnachten...

Die morgen bereikte ons het tragische nieuws van de aardbeving in Chili, waardoor we een tijdje aan de Argentijnse tv gekluisterd hebben gezeten. Chili is (helaas) gewend aan aardbevingen, zoals ook de zwaarst gemeten aardbeving ooit die in 1960 rondom Valdivia in het land plaatshad. In eerste instantie dacht ik, dat het wel mee zou vallen, maar het aantal doden loopt snel op en de schade is enorm. Helemaal raar is het, als je bedenkt dat je er net geweest bent en dat nu onze camera met haast alle foto´s van Chili voorgoed weg is, ook Chili nooit meer hetzelfde zal zijn. Natuurlijk, foto´s zijn nooit hetzelfde, maar een aantal plaatsen zal ingrijpend veranderden, zoals ook delen van Santiago, Valparaïso, Viña del Mar...allemaal plaatsen waar we geweest zijn. We moesten ook meteen denken aan de vier Chilenen die we ontmoet hebben in Chiloé, waarvan er twee uit Santiago komen en twee, Andrés en Fabiola, uit Concepción en die laatste vertelde me destijds dat ze in een ziekenhuis werkt. Door deze persoonlijke zijde komt het dan toch dichterbij dan dat je het simpelweg op tv ziet, zonder dat je er direct ´gezichten´ hebt. Helaas hebben we tot op dit moment nog niks van deze laatste twee gehoord... De aardbeving was, in tegenstelling tot de zwakkere in Haïti, niet dicht bij het oppervlak, waardoor de schade relatief meevalt. Bovendien is Chili geen derdewereldland en was (en is) het goed voorbereid. Het is treurig, waar ook ter wereld zoiets plaatsvindt, maar het is enorm triest als je bedenkt hoe prachtig mooi het er is en wat een terugslag het veroorzaakt in een land dat zo goed op de juiste weg is. Positief is in elk geval dat zowel Bachelet, alsmede de nieuwe president Piñera (die halverwege maart het ambt betreed), zonder gekibbel en eensgezind hebben aangekondigd het land weer op te bouwen.

Ondertussen hebben wij in regenachtig Asunción een beetje het centrum verkend, al is er afgezien van wat fraaie gebouwen (zoals het voormalige Parlement en het Presidentieel Paleis) niet heel veel te zien, al moet eerlijk gezegd worden dat zo´n regenachtige dag het aanzicht er ook niet beter op maakt. Net als in Montevideo is ook hier downtown een uitgestorven gebied, waar vrij weinig te beleven valt. De eerste avond hebben we ons vermaakt in een Japans restaurant en Asunción Rock, waar uitstekende alternatieve muziek gedraaid wordt, maar waar tegelijkertijd ook haast niemand aanwezig was. De tweede avond hadden we via couchsurfing afgesproken met Rodrigo, een local van 28, die afgestudeerd is in psychotherapie en overtuigd veganist, maar werkt bij de fiscus. Erg blij was ´ie er niet mee, want het schijnt bij de overheid in Paraguay écht een ramp te zijn, waar alles zo corrupt en inefficiënt is. Werknemers kunnen onmogelijk ontslagen worden, zodat ze enkel intekenen en uittekenen en de hele dag niets doen. Rodrigo zou het liefst zo snel mogelijk willen ontsnappen uit die wereld. Paraguay is altijd een nest van corruptie geweest, maar ook de maatschappij is er niet een om vrolijk van te worden. Maar wat wil je als je hoofdstad ´Hemelvaart´heet, je tweede stad ´Bevruchting´ en je derde stad ´Incarnatie´? Het is een conservatief en zeer religieus land, waar nog altijd veel taboes heersen en het leven voor een veganist zonder religieuze overtuiging niet bepaald makkelijk is. In de bus en op straat lezen zie je mensen psalmboeken en andere religieuze teksten lezen en op elk nachtkastje ligt het nieuwe testament, terwijl het ¨Dios te bendiga¨(God Zegent u) en ¨Vaya con Dios¨ (Ga met God) op de bidprentjes je om de oren vliegen. Moeten ze vooral zelf weten natuurlijk, maar af en toe denk je dat ze toch beter voor de verandering eens aan het werk zouden kunnen gaan... Rodrigo heeft ons een later nog meegenomen naar een ander deel van Asunción. Het leek wel een totaal andere stad, het uitgaansgebied voor de rijken, een totaal andere wereld. Het is bijzonder treurig, dat zelfs het uitgaansleven er zo gesegregeerd is, dat de rijkelui in hun eigen getto uitgaan, ver weg van de rest. Zoals te verwachten viel, was het er dan ook niet gezellig... Een dag later hadden we genoeg van weer zo´n overbodige stad en hebben we de bus gepakt naar Resistencia in Argentinië, van waaruit we door willen reizen naar Salta in Noord-Argentinië. Voor het eerst deden ze moeilijk bij de grens en verloren we een uur met wachten, stempelen en het checken van koffers, maar uiteindelijk waren we dan toch weg...Tijd voor iets héél anders.