Una semana en Alcalá de Henares

7 juli tot en met 11 juli
De tweede zomercursus die ik uitgekozen heb. De plaats van bestemming is Alcalá de Henares, een stad ten oosten van Madrid, op ongeveer een half uurtje van de Avenida de América.
Alcalá de Henares

De eerste dag had ik maar ruim ingepland, zodat ik niet te laat zou zijn. Dat betekende na de late zondag een vroege wekker, maar op zich is dat het probleem ook niet. In alle vroegte de straat op in Madrid heeft ook wel iets, want het is nog lekker fris en rustig, totdat je in de metro staat en half-slaperige mensen voor, achter en naast je hebt staan. Op de Avenida de América was het onduidelijkheid alom, want net toen ik in de bus wilde stappen, werd me verteld dat ik het kaartje aan de kassa moest kopen en niet in de bus. Uiteindelijk had ik nét de laatste plaats in de bus te pakken. Een dag later stond er bij de kassa een bordje: ¨tickets in de bus kopen¨. Spaanse duidelijkheid dus... Overigens een compliment aan het openbaar vervoer in Spanje, want het busnetwerk in Spanje is zeer uitgebreid, zeer modern en zeer efficiënt. Dit soort zaken zijn erg goed geregeld hier. Eenmaal in Alcalá de Henares was de universiteit, of beter gezegd de faculteit van Filosofie, snel gevonden. Het ligt achter het Parque Cervantes.

Alcalá is de geboortestad van Miguel Cervantes, de schrijver van een van de eerste en beroemdste werken uit de moderne literatuur: Don Quijote, of Don Quichot in het Nederlands. Op de uni liep ik de professor, die de openingsspeech zou geven tegen het lijf. Javier Rodríguiz Mir komt uit het noorden van Argentinië, aan de grens met Paraguay en heeft zijn roots in de Guarani, het gebied van de oorspronkelijke bewoners van de regio. Het beeld dat we van Argentinië hebben, is dat van een ´blank´ land van Europese immigranten, veelal Italianen, Spanjaarden en Duitsers. De inheemse bevolking wordt meestal gauw vergeten. Een zeer aardige man, die overigens al zeven jaar in Spanje woont (en werkt aan de Universidad Autonoma de Madrid), aangezien het leven in Spanje toch vele malen beter is dan in zijn geboorteland. Vooral na de economische crisis van 2001, toen het paradepaardje van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in elkaar donderde. Ooit was Argentinië een droomland, een zeer populaire bestemming voor arme Europeanen, maar die tijd ligt inmiddels ver achter ons. Waar Spanje en Italië sinds de Tweede Wereldoorlog langzaamaan een groeiende rijkdom kregen, is het Latijns-Amerika een stuk slechter vergaan. Veel ongelijkheid en veel armoede in deze regio, waar sinds de jaren ´80 zonder succes geëxperimenteerd is met het vrijemarktfundamentalisme van de Washington Consensus. Als je aan kunt tonen, dat je Spaanse of Italiaanse opa´s en oma´s hebt, dan is het geen probleem meer een verblijfsvergunning te krijgen. Als je die eenmaal hebt, opent die de poort naar Europa en zit je vervolgens wel gebakken.

De conferentie van de professor ging over sociale bewegingen en met name die van de inheemse bevolkingsgroepen. De hele week was er eerst een uiteenzetting, vervolgens een documentaire of film en vervolgens discussie en debat. We waren met een groep van zo´n 25 studenten/participanten. De organisatoren waren zeer aardig en zorgden ervoor, dat in tegenstelling tot vorige week, het debat nu wel op gang kwam. Helaas maken de leslokalen van tegenwoordig discussie onmogelijk door de bankjes achter elkaar te zetten, want voor debat heb je een ´kring´ of ´vierkant´ nodig. Dit was ook het oorspronkelijke idee van universiteiten, in de 17e eeuw was dit volstrekt normaal, maar tegenwoordig is het veel meer eenrichtingsverkeer, een professor die wat vertelt en een publiek dat luistert en pent. Zeg maar de Belgische manier van onderwijs geven. Uiteindelijk leidt die uitvoering tot slaperige studenten. Een universiteit is er voor debat en discussie, voor het ontwikkelen van een kritisch oor. Het is al erg genoeg, dat we in een wereld leven, waar schapengedrag volstrekt normaal is. We hollen en masse achter figuren als Geert & Rita aan, maar kritisch denken zit er niet meer aan. De media worden gemanipuleerd en gekenmerkt door een gebrek aan kennis en inzicht van journalisten, en de werkelijkheid wordt gesimplicifeerd. Deze week keken we naar documentaires zoals The War on Democracy, Los Sin Tierra, La Dignidad de Los Nadies en de film Radio Favela. Er worden veel mooie en goede films gemaakt in Latijns-Amerika, alleen zijn deze helaas niet erg bekend bij ons. Jammer, want onze tv wordt immers overspoeld met veel feel-good en inhoudloze meuk uit de Verenigde Staten. De les is van 9.00 tot 14.00 u. en zo´n documentaire en/of film is een goede interventie. Stuk voor stuk zeer interessant, maar ook schokkend bij tijd en wijle. Het leidde, zeker met een beetje de kunst van provocatie van een van de professoren, tot een hoop discussie en debat over de onderwerpen, van sociale bewegingen tot Morales en Chávez. Een zeer goed opgezette cursus, met uitstekende docenten.

Na de colleges ben ik drie keer gaan eten met twee mede-´studenten´, Miguel en Juan. De eerste is een 69-jarige docent uit Barcelona (maar geboren in Madrid) en de tweede een Mexicaan van rond de 30. Beiden zeer goed geïnformeerd en bovendien erg interessante personen. Miguel is betrokken bij de lerarenvakbond en is vanuit die positie naar Brazilië en Cuba geweest. Juan is Mexicaan, maar beschouwt zich alles behalve dat en werkt in Madrid. De uitnodiging voor Barcelona is al binnen...Donderdag kwam Elena ook mee naar het college en na afloop zijn we met Miguel een beetje de stad gaan bezichtigen, zoals het prachtige geboortehuis van Cervantes en het archeologisch museum.

Geboortehuis Cervantes

Alcalá is een stad van 200.000 inwoners, al zou je dat vanwege het kleine historische centrum niet zeggen, maar het zeker het bezoeken waard. Na afloop van de cursus was het de bedoeling om nog een paper te schrijven voor degenen die een certificaat willen krijgen. Je krijgt een diploma voor de deelname en de aanwezigheid en indien gewenst een certificaat en twee studiepunten als je een paper schrijft over een onderwerp naar keuze. In mijn geval een stuk over de manipulatie en partijdigheid van de westerse media en haar tegenstrijdigheden in de berichtgeving over Venezuela. Toch tragisch hoe we hier compleet verkeerd en niet-neutraal ´ingelicht´ worden. De berichtgeving is bijzonder slecht. Door de grote belangen die er spelen en de snelheid van een globaliserende wereld, betekent het dat journalisten klakkeloos zaken overnemen zonder ze te checken en geen onderzoek meer verrichten om uit te zoeken hoe de vork echt in de steel zit. We worden doodgegooid met cijfers en statistieken die ´feiten´ lijken te zijn, maar compleet verdraaid zijn, simpelweg omdat deze zogenaamde Niet-Gouvernementale Organisaties (NGO), in naam onafhankelijk, gefinancieerd worden door regeringen of indirect via andere organisaties gesubsidieerd door overheden. De zogenaamde onafhankelijke, vrije en gebalanceerde westerse media is ismiddesl al langere tijd een mythe. Naar mijn mening belangrijk om bij stil te staan. Enfin, het kostte me wat tijd en moeite om een papertje van 10 pagina´s in het Spaans te schrijven, maar het resultaat was ernaar. Het leverde me een 9,5 op...

Donderdagavond werd ik gebeld door Homero en spraken we af om naar Quevedo te gaan. Raar genoeg had ik Homero niet meer gezien of gesproken, sinds ik bij hem heb gelogeerd. Nu was het tijd dat voor hem om Elena eindelijk te ontmoeten en ik zijn Italiaanse vriendin uit Napoli. Er waren nog wat andere vrienden van Homero waar we nog mee gebabbeld hebben en het was een zeer gezellige, maar lange avond. Ergens om 3.30 u. lag ik uitgeteld in bed. De volgende dag stond immers nog een lesdag in Alcalá op het programma, iets wat zeer zwaar zou worden... In het weekend hebben we het rustig aan gedaan, omdat we maandag naar Jaca zouden gaan, voor onze cursus over Europa. Door de bewolking en de dalende temperaturen zat zwemmen er ook niet meer in, maar dat was maar goed ook, want het kostte al genoeg tijd om het paper af te krijgen...